Test oddechowy wodorowo-metanowy to nieinwazyjny test, które wychwytuje wydychany wodór (H2) i metan (CH4) po spożyciu przez pacjenta roztworu laktulozy w celu oceny przerostu bakterii w jelicie cienkim (SIBO).
W zależności od wskazań, można wybrać 2 lub 3-godzinną ocenę SIBO.
3-godzinny profil SIBO zapewnia wgląd w poziomy gazów w dłuższym okresie i jest zalecany dla pacjentów z wolniejszym przewodem pokarmowym lub zaparciami.
W prawidłowo działającym organizmie człowieka istnieją mechanizmy, które uniemożliwiają przedostawanie się bakterii z jelita grubego do jelita czczego i wyżej położonych odcinków przewodu pokarmowego, najważniejsze z nich to:
- Prawidłowa wartość pH w żołądku oraz sok trzustkowy zawierający enzymy – działają bakteriobójczo na bakterie dostające się z pokarmem;
- Przeciwciała IgA oraz śluz pokrywający nabłonek jelita cienkiego – mają funkcję wiązania komórek bakteryjnych
- Motoryka jelita cienkiego oraz zastawka między jelitem krętym a jelitem grubym zapobiegają cofaniu się treści pokarmowych z odcinków niżej położonych
Zaburzenia wyżej wymienionych mechanizmów mogą powodować nadmierny rozrost flory bakteryjnej w jelicie czczym i dać początek zmianom chorobowym:
- Zaburzenia wchłaniania tłuszczów → biegunka tłuszczowa → zaburzenia wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, K, E, D)
- Zużywanie witaminy B12 przez nadmierną ilość bakterii w jelicie cienkim → niedobór witaminy B12 → niedokrwistość, objawy ze strony układu pokarmowego i nerwowego
- Uszkodzenie kosmków jelitowych na skutek działania enzymów bakteryjnych → zwiększone wchłanianie antygenów bakteryjnych do krwi → zapalenie stawów, kłębuszkowe zapalenie nerek, rumień
Do najczęściej zgłaszanych objawów SIBO zaliczamy:
- Biegunki
- Zaparcia
- Wzdęcia
- Wymioty
- Nudności
- Zgagę
- Anemię
- Spadek masy ciała
- Tłuszczowe stolce
- Wodniste biegunki
- Gazy
- Odbijanie
- Uczucie ciężkości w nadbrzuszu
- Objawy towarzyszące niewiązane bezpośrednio z przewodem pokarmowym – stany depresyjne, zespół przewlekłego zmęczenia, niepokój, problemy skórne itd.
Najczęstsze przyczyny SIBO:
- Zbyt wysokie pH żołądka, tzw. niedokwaśność (spowodowana np. długotrwałym przyjmowaniem leków obniżających zakwaszenie)
- Zakażenie jelitowe (tzw. jelitówki)
- Częste podawanie antybiotyków
- Obniżona odporność
- Niedożywienie
- Wady anatomiczne układu trawiennego
- Przewlekły stres.
Jednostki chorobowe powszechnie kojarzone z SIBO obejmują:
- ZJD
- IBD
- Nietolerancja glutenu
- Cukrzyca
- Fibromialgia
- Trądzik różowaty
- Choroba Parkinsona
- Otyłość
Czynniki ryzyka rozwoju SIBO obejmują problemy strukturalne / anatomiczne, zaburzenia motoryki, dysfunkcje narządów, podeszły wiek i różne leki (nawracające antybiotyki, PPI), które zmieniają skład mikrobiomu jelitowego.
Pacjenci z objawami ze schorzeniami lub czynnikami ryzyka wymagają oceny w kierunku SIBO.
Chociaż badanie mikrologiczne treści pobranej z jelita cienkiego jest uważane za aktualny złoty standard w diagnostyce SIBO, nie jest wykonywane rutynowo, ponieważ wymaga złożonej, inwazyjnej techniki i jest kosztowne. W rezultacie eksperci sugerują badanie oddechu w celu rozpoznania przerostu bakterii w jelicie cienkim. Drugim typem badania wskazanym w celu diagnostyki na poziomie kwasów organicznych jest Metabolomix.
Dla pełnej diagnostyki przed leczeniem warto rozważyć badania kału w kierunku dysbiozy bakteryjnej czy grzybiczej.